Do czy Make – kiedy stosować? Praktyczne wskazówki

Jednym z częstych problemów, z jakimi spotykają się osoby uczące się języka angielskiego, jest wybór między czasownikami do i make. Wiele osób zastanawia się, kiedy używać jednego, a kiedy drugiego. W artykule tym postaramy się odpowiedzieć na pytanie „Do czy make?”, wskazując różnice między tymi czasownikami, przedstawiając zasady ich użycia oraz prezentując przykłady i ćwiczenia, które pomogą lepiej zrozumieć to zagadnienie.

Podstawowe różnice między "do" i "make"

Do

Czasownik do jest używany głównie w kontekście wykonywania czynności, zadań lub pracy. Odnosi się do działań, które mają na celu zakończenie pewnego procesu, ale niekoniecznie wiążą się z tworzeniem czegoś materialnego. To właśnie ten czasownik używamy, gdy chcemy wyrazić wykonywanie obowiązków, pracy umysłowej czy codziennych czynności.

Przykłady:

• do homework (robić zadanie domowe)
• do the laundry (robić pranie)
• do a favor (wyświadczyć przysługę)

Make

Czasownik make, z kolei, odnosi się do tworzenia czegoś nowego, co zazwyczaj ma fizyczny efekt. Kiedy mówimy o tworzeniu czegoś, budowaniu lub przygotowywaniu, często używamy czasownika make. Jest to czasownik związany z procesem, który prowadzi do powstania czegoś namacalnego.

Przykłady:

• make a cake (upiec ciasto)
• make a decision (podjąć decyzję)
• make a mistake (popełnić błąd)

Te dwie kategorie zastosowania czasowników pokazują, że wybór między do a make może być trudny. Jednak istnieją pewne zasady, które mogą pomóc odpowiedzieć na pytanie „Do czy make?”.

Kiedy stosować "do"?

1. Rutynowe czynności

Czasownika do używamy przede wszystkim do opisywania codziennych, rutynowych czynności, które wykonujemy regularnie. Są to działania, które często nie mają namacalnego efektu, ale są częścią naszej rutyny.

Przykłady:

• I need to do the dishes after dinner.
• She always does her homework after school.
• Can you do the shopping today?

2. Obowiązki i praca

Do odnosi się również do pracy, zarówno fizycznej, jak i umysłowej, która niekoniecznie prowadzi do powstania czegoś nowego. W związku z tym, pytanie „Do czy make?” w przypadku wykonywania obowiązków zawodowych czy codziennych zadań z reguły rozstrzygamy na korzyść czasownika do.

Przykłady:

• I have to do my job properly.
• He's doing research for his thesis.
• We need to do some improvements in our project.

3. Ogólne działania

Do jest czasownikiem, który stosujemy również, gdy mówimy o ogólnych, niesprecyzowanych działaniach. W takich sytuacjach odpowiedź na pytanie „Do czy make?” jest jednoznaczna — wybieramy do.

Przykłady:

• I'm doing nothing right now.
• She will do everything to help you.

Wyjątki i zwroty idiomatyczne

Czasownik do występuje również w konstrukcjach gramatycznych (np. w pytaniach i przeczeniach) oraz w wyrażeniach idiomatycznych, gdzie stosowanie go jest ustalone i nie podlega regułom, np. do your best (daj z siebie wszystko).

Kiedy stosować "make"?

1. Tworzenie czegoś namacalnego

Czasownik make stosujemy w sytuacjach, gdy mówimy o tworzeniu czegoś, co ma fizyczny rezultat. Jeśli w pytaniu „Do czy make?” chodzi o wytworzenie, ugotowanie lub przygotowanie czegoś materialnego, wybór pada na make.

Przykłady:

• She made a cake for the party.
• He made a table from old wood.
• Let’s make some coffee.

2. Decyzje, błędy, plany

Make używamy również, gdy mówimy o podejmowaniu decyzji, popełnianiu błędów czy tworzeniu planów. W tych przypadkach czasownik make wskazuje na działanie, które prowadzi do uzyskania jakiegoś niematerialnego wyniku.

Przykłady:

• I need to make a decision soon.
• He made a mistake during the test.
• We should make plans for the weekend.

3. Komunikacja i relacje

Kiedy pytanie „Do czy make?” dotyczy wyrażenia emocji, tworzenia relacji lub komunikacji, czasownik make będzie zazwyczaj odpowiednim wyborem.

Przykłady:

• Let’s make a deal.
• You always make me laugh.
• I hope you’ll make friends easily in your new school.

Wyjątki i idiomy

Podobnie jak w przypadku do, istnieją zwroty idiomatyczne, które zawsze używają czasownika make, np. make the bed (ścielić łóżko), nawet jeśli nie pasują idealnie do ogólnych zasad.

Najważniejsze kolokacje z "do" i "make"

Poniżej przedstawiamy tabelę z najważniejszymi kolokacjami, które pokazują, jak stosować do i make:

Kolokacje te mogą ułatwić odpowiedź na pytanie „Do czy make?”, gdyż są one często używane w codziennym języku.

Zadania do ćwiczeń

Aby utrwalić zasady stosowania czasowników do i make, poniżej znajdziesz kilka ćwiczeń.

Zadanie 1

Wstaw odpowiedni czasownik (do lub make) w lukę:

1. I need to _____ the laundry this afternoon.
2. She always _____ good decisions.
3. Can you _____ me a favor?
4. He _____ a lot of mistakes during the test.
5. They will _____ the shopping later.
6. We have to _____ some plans for the weekend.
7. Have you _____ your homework yet?
8. I will _____ an appointment with the doctor.

Zadanie 2

Dopasuj kolokacje do odpowiedniego czasownika:

1. _____ a cake
2. _____ research
3. _____ a promise
4. _____ the dishes
5. _____ a phone call
6. _____ exercise

Klucz do zadań

Zadanie 1:

1. do
2. makes
3. do
4. made
5. do
6. make
7. done
8. make

Zadanie 2:

1. make
2. do
3. make
4. do
5. make
6. do

Podsumowanie

Wybór między czasownikami do a make często wydaje się trudny, ale zastosowanie przedstawionych powyżej zasad oraz zapamiętanie popularnych kolokacji może pomóc w odpowiedzi na pytanie „Do czy make?”. Aby jeszcze lepiej opanować to zagadnienie, warto poświęcić czas na ćwiczenia i praktykę. Jeśli szukasz idealnego nauczyciela, który pomoże ci w nauce angielskiego, znajdź go na stronie Langu.