Mowa zależna (ang. reported speech) to konstrukcja gramatyczna używana do przekazywania wypowiedzi innych osób w sposób pośredni. Jest to nieodzowny element nauki języka angielskiego, który przydaje się w codziennych rozmowach, pisaniu raportów czy relacjonowaniu wydarzeń. W tym artykule omówimy zasady tworzenia mowy zależnej, pokażemy przykłady oraz zaproponujemy ćwiczenia wraz z kluczem odpowiedzi.
Podstawowe zasady mowy zależnej
Tworzenie mowy zależnej wymaga zmiany struktury zdania w taki sposób, aby brzmiało naturalnie i odpowiadało zasadom języka angielskiego. Główne różnice między mową zależną a bezpośrednią dotyczą czasu gramatycznego, zaimków oraz okoliczników czasu i miejsca.
1. Zmiana czasu gramatycznego
W mowie zależnej czas wypowiedzi zwykle przesuwa się "o jeden krok w przeszłość". Poniżej przedstawiono schemat zmian:
| Mowa bezpośrednia | Mowa zależna |
|---|---|
| Present Simple (I work) | Past Simple (he worked) |
| Present Continuous (I am working) | Past Continuous (he was working) |
| Past Simple (I worked) | Past Perfect (he had worked) |
| Present Perfect (I have worked) | Past Perfect (he had worked) |
| Future Simple (I will work) | Would + infinitive (he would work) |
Przykład:
- Mowa bezpośrednia: "I am happy," she said.
- Mowa zależna: She said that she was happy.
2. Zmiana zaimków
Zaimki osobowe, dzierżawcze i zwrotne należy dostosować do kontekstu.
Przykład:
- Mowa bezpośrednia: "This is my book," he said.
- Mowa zależna: He said that that was his book.
3. Zmiana okoliczników czasu i miejsca
Niektóre określenia czasu i miejsca zmieniają się w mowie zależnej, np.:
- now → then
- today → that day
- here → there
Przykład:
- Mowa bezpośrednia: "I will come here tomorrow," she said.
- Mowa zależna: She said that she would come there the next day.
Typy zdań w mowie zależnej
1. Zdania oznajmujące
W zdaniach oznajmujących stosuje się czasownik say lub tell. Po tell konieczne jest użycie dopełnienia (osoby), np. he told me.
Przykład:
- Mowa bezpośrednia: "I like tea," she said.
- Mowa zależna: She said that she liked tea.
2. Pytania w mowie zależnej
W pytaniach stosujemy czasownik ask. Jeśli pytanie zaczyna się od słowa pytającego (np. what, where), zostaje ono zachowane. W pytaniach typu yes/no używamy if lub whether.
Przykład:
- Mowa bezpośrednia: "Do you like coffee?" he asked.
- Mowa zależna: He asked if I liked coffee.
3. Polecenia i prośby
Do przekazywania poleceń używamy czasownika tell, a do prośb – ask. Po tych czasownikach dodajemy bezokolicznik z to.
Przykład:
- Mowa bezpośrednia: "Open the door," he said.
- Mowa zależna: He told me to open the door.
Przykłady zdań w mowie zależnej
"I'm learning English," she said.
→ She said that she was learning English."We have finished the project," they said.
→ They said that they had finished the project."Can you help me?" he asked.
→ He asked if I could help him."Don't touch that!" she shouted.
→ She told me not to touch that.
Zadania do samodzielnego rozwiązania
Zadanie 1: Przekształć zdania na mowę zależną
- "I am going to the cinema," he said.
- "She will visit us tomorrow," they said.
- "Do you speak French?" she asked.
- "Close the window, please," he said.
- "I haven't seen this movie," she said.
Zadanie 2: Przekształć zdania na mowę bezpośrednią
- She said that she was tired.
- He asked if I could lend him some money.
- They told us not to be late.
- She said that she had already eaten lunch.
- He said that he would call me the next day.
Klucz odpowiedzi
Zadanie 1
- He said that he was going to the cinema.
- They said that she would visit them the next day.
- She asked if I spoke French.
- He told me to close the window.
- She said that she hadn't seen that movie.
Zadanie 2
- "I am tired," she said.
- "Can you lend me some money?" he asked.
- "Don't be late," they told us.
- "I have already eaten lunch," she said.
- "I will call you tomorrow," he said.
Podsumowanie
Opanowanie mowy zależnej to kluczowy element nauki języka angielskiego. Znajomość zasad i praktyka pozwalają swobodnie relacjonować rozmowy, co jest przydatne w wielu sytuacjach życiowych. Jeśli chcesz pogłębić swoją wiedzę i poćwiczyć użycie mowy zależnej pod okiem profesjonalisty, zarezerwuj lekcję z nauczycielem angielskiego na stronie Langu. To doskonała okazja, by uczyć się w wygodny i efektywny sposób!
